Trong suốt nhiều năm làm nghề cung cấp giải pháp khí nén công nghiệp, kỹ thuật viên của PSI thường xuyên bắt gặp cảnh tượng: Một chiếc bình chứa khí nén 1000 lít, bên ngoài nhìn rất hầm hố, nhưng khi mở van đáy thì… ôi thôi, nước chảy ra lênh láng cả xô, thậm chí chiếm đến 1/3 thể tích bình.

Nhiều anh em vận hành mới vào nghề thường thắc mắc: “Khí nén lấy từ không khí, sao lại có nhiều nước thế?” hay “Quên xả một hai hôm có sao đâu?”.

Thực tế, nước ngưng tụ (Condensate) trong bình chứa không phải là nước tinh khiết. Nó là một hỗn hợp “độc hại” gồm: Nước + Bụi bẩn + Dầu máy nén (với máy có dầu). Hỗn hợp này có tính axit nhẹ, là kẻ thù số 1 gây ăn mòn bình chứa từ bên trong, dẫn đến nguy cơ nổ bình cực kỳ nguy hiểm.

Bài viết này, PSI sẽ hướng dẫn anh em quy trình xả nước bình khí nén chuẩn chỉ, an toàn và giới thiệu các giải pháp tự động hóa để công việc này trở nên nhẹ nhàng hơn.

Tại sao trong bình khí nén lại có nước?

Để xử lý triệt để, ta cần hiểu nguyên nhân. Đây không phải lỗi của máy, đây là vật lý.

Khi máy nén khí hút không khí từ môi trường, nó hút luôn cả độ ẩm (hơi nước).

Nén lại: Khi thể tích khí giảm đi, mật độ hơi nước tăng lên.
Làm mát: Khí nén đi ra khỏi đầu nén rất nóng, sau đó được làm mát qua giàn tản nhiệt và đi vào bình chứa.
Ngưng tụ: Tại bình chứa, khí nén tiếp tục giảm nhiệt độ. Khi nhiệt độ giảm xuống dưới “điểm sương” (Dew Point), hơi nước sẽ ngưng tụ thành nước lỏng và lắng xuống đáy bình theo trọng lực.

Hậu quả nếu không xả nước định kỳ:

Chiếm dụng thể tích: Nước chiếm chỗ của khí, làm giảm dung tích hữu ích của bình, khiến máy nén phải chạy tải nhiều hơn (tốn điện).
Ăn mòn vỏ bình: Đây là nguy hiểm nhất. Nước tích tụ lâu ngày gây rỉ sét đáy bình, làm mỏng thành bình, tiềm ẩn nguy cơ nổ bình khí nén khi chịu áp lực cao.
Hỏng thiết bị phía sau: Nước đi theo đường ống vào máy móc sản xuất, làm kẹt xi lanh, hỏng van điện từ, phun nước vào sản phẩm (sơn, thực phẩm, dệt may…).

Quy trình xả nước bình khí nén bằng tay (Manual Drain)

Đối với các bình chứa sử dụng van xả tay (van gạt hoặc van xoay), quy trình này cần được thực hiện MỖI NGÀY (hoặc mỗi ca làm việc).

⚠️ CẢNH BÁO AN TOÀN TỪ PSI:

Khí nén có áp lực rất lớn (8-10 bar). Việc mở van đột ngột có thể khiến nước và cặn bẩn bắn ra với tốc độ như đạn, gây chấn thương mắt hoặc da.
Luôn đeo kính bảo hộ khi thực hiện.

Các bước thực hiện chuẩn:

Bước 1: Chuẩn bị

Xác định vị trí van xả đáy (thường nằm ở điểm thấp nhất dưới bụng bình).
Chuẩn bị một khay chứa hoặc xô để hứng nước thải (không xả trực tiếp ra sàn xưởng gây trơn trượt).

Bước 2: Giảm áp suất (Khuyến nghị)

Để an toàn nhất, nên thực hiện xả nước khi áp suất trong bình thấp (khoảng 1-2 bar), ví dụ như đầu giờ sáng trước khi khởi động máy hoặc cuối giờ chiều sau khi tắt máy.
Nếu bắt buộc phải xả khi bình đang đầy áp (8 bar), hãy thao tác cực kỳ cẩn thận.

Bước 3: Thao tác mở van

Tuyệt đối không đứng đối diện với họng xả của van. Hãy đứng né sang một bên.
Dùng tay mở van từ từ, chậm rãi.
Ban đầu bạn sẽ nghe tiếng “Xì…” của khí, sau đó nước sẽ bắt đầu chảy ra.
Điều chỉnh độ mở của van vừa phải để nước chảy thành dòng, không để áp lực khí bắn nước tung tóe.

Bước 4: Quan sát màu nước

Đây là bước “bắt bệnh” mà PSI luôn nhắc khách hàng.
Nước trong/hơi đục: Bình thường.
Nước có màu trắng đục như sữa: Dầu máy nén khí bị nhũ hóa. Cần kiểm tra lại lọc tách dầu của máy nén khí ngay.
Nước có màu đỏ/nâu: Bình chứa đang bị rỉ sét nghiêm trọng bên trong. Cần kiểm tra độ dày thành bình siêu âm ngay lập tức.

Bước 5: Đóng van

Khi thấy hết nước và chỉ còn khí khô xì ra, hãy đóng chặt van lại.
Vệ sinh khu vực xung quanh.

Xem thêm: Cho thuê máy nén khí

Giải pháp tối ưu: Sử dụng Van Xả Nước Tự Động (Auto Drain Valve)

Con người có thể quên, nhưng máy móc thì không. Để loại bỏ rủi ro do “quên xả nước”, PSI khuyên bạn nên nâng cấp lên van xả nước tự động.

Hiện nay trên thị trường có 3 loại phổ biến nhất:

Van xả nước tự động dạng cơ (Van phao – Float Drain)

Nguyên lý: Giống như phao trong bồn cầu. Khi nước dâng lên làm nổi phao, van mở ra để nước thoát. Khi nước hết, phao hạ xuống đóng van.
Ưu điểm: Không tốn điện, giá rẻ, lắp đặt dễ.
Nhược điểm: Hay bị tắc nếu nước có nhiều cặn bẩn/rỉ sét. Phao kẹt dẫn đến xì khí liên tục hoặc không xả được nước.

Van xả nước tự động bằng điện (Timer Drain – Solenoid Valve)

Nguyên lý: Sử dụng đồng hồ hẹn giờ (Timer). Bạn cài đặt: Cứ bao nhiêu phút (OFF time) thì mở van xả trong bao nhiêu giây (ON time). Ví dụ: Cứ 30 phút xả 5 giây.
Ưu điểm: Hoạt động cưỡng bức, ít bị tắc hơn van phao, giá thành hợp lý. Đây là loại PSI bán chạy nhất.
Nhược điểm: Sẽ xả cả khí nén nếu trong bình ít nước (gây lãng phí điện năng một chút).

Van xả tự động cảm biến mức (Zero Loss Drain – Electronic Level Sensing)

Nguyên lý: Sử dụng cảm biến điện tử để đo mức nước. Chỉ khi nước đầy van mới mở, và đóng ngay khi nước hết. Tuyệt đối không xả khí nén ra ngoài.
Ưu điểm: Tiết kiệm năng lượng tối đa (Zero loss air), không ồn, cực bền, có chức năng báo lỗi (Alarm).
Nhược điểm: Chi phí đầu tư cao nhất. Thường dùng cho các hệ thống lớn, yêu cầu tiết kiệm điện khắt khe.

Hướng dẫn lắp đặt & Bảo dưỡng van xả nước tự động

Nếu bạn mua van xả nước tự động từ PSI, việc lắp đặt rất đơn giản, nhưng cần lưu ý kỹ thuật sau để van không bị tắc:

Luôn lắp van khóa tay phía trước: Để khi cần bảo trì/vệ sinh van tự động, bạn có thể khóa khí lại mà không cần xả hết khí trong bình.
Không thể thiếu lọc Y (Y-Strainer): Cặn rỉ sét từ đáy bình là “sát thủ” của van điện từ. Bắt buộc phải lắp một cái lọc Y nhỏ trước van xả để chặn cặn bẩn.
Vệ sinh định kỳ:
1. Với van điện từ (Timer): Mỗi tháng 1 lần, hãy nhấn nút “TEST” trên van để kiểm tra xem van có nhảy tanh tách không. Tháo lọc Y ra vệ sinh lưới lọc.
2. Với van phao: Tháo cốc phao ra rửa sạch cặn bùn định kỳ.

Xử lý nước thải sau khi xả (Vấn đề môi trường)

Một lưu ý quan trọng mà các doanh nghiệp hiện đại cần quan tâm: Nước xả đáy bình khí nén là chất thải nguy hại.

Tại sao? Vì với máy nén khí ngâm dầu, nước này có chứa một lượng dầu nhỏ. Theo quy định môi trường, bạn không được đổ thẳng nước này ra cống rãnh.

Giải pháp: Hãy thu gom nước xả vào một thùng chứa riêng. Sau đó xử lý qua bộ tách nước-dầu (Oil-Water Separator) trước khi thải ra môi trường, hoặc thuê đơn vị xử lý môi trường thu gom định kỳ.

Lời kết

Việc xả nước đáy bình chứa khí nén tuy là hành động nhỏ nhưng lại là “chốt chặn” an toàn quan trọng nhất của phòng máy nén khí. Nó bảo vệ tính mạng của người vận hành và túi tiền của chủ doanh nghiệp.

Đừng để sự lười biếng hay chủ quan làm hỏng hệ thống tiền tỷ của bạn. Hãy trang bị ngay van xả nước tự động để yên tâm sản xuất.